آشنایی با اسانس های گیاهی

اسانس ها با استفاده از تقطیر با بخار یا آب از گیاهان و میوه جات استخراج می شوند.

اسانس های گیاهی

اسانس در جنبه های مختلفی به کار می رود و تقریبا هر ماده ای که در اطراف خود می بینیم در ترکیبات آن از اسانس استفاده می شود. اسانس ها انواع مختلفی دارند که یکی از محبوب ترین آن ها اسانس های گیاهی هستند.
اسانس یا طعم دهنده طبیعی به ترکیباتی گفته می شود که از قسمت های مختلف گیاهان مانند دانه، برگ، گل، پوست و میوه تولید می شود که معمولا روغنی بوده و وزن سبک تری نسبت به آب دارند. این اسانس ها در دمای اتاق تبخیر شده که به آن ها فرار هم می گویند، البته یک سری از روغن ها مانند بادام، نارگیل یا روغن زیتون وجود دارند که آن ها فرار نیستند.

آشنایی با اسانس های گیاهی

اسانس های گیاهی یک سری مزایا دارند، به صورت کلی هر یک از طعم دهنده های طبیعی دارای یک سری ترکیبات آلی هستند و بیشتر مولکول های آن ها از اکسیژن، کربن و هیدروژن می باشند.

دلیل تولید اسانس توسط گیاهان چیست؟

گیاهان ممکن است به دلایل مختلفی اسانس تولید کنند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دور کردن حشرات، حیوانات و آفات
• محافظت از گیاه با خاصیت ضد میکروبی
• جذب عوامل گرده افشانی
• رقابت و پیروزی در بین گیاهان مختلف برای رشد و استفاده از نور بیشتر

روش استخراج اسانس های گیاهی

درمورد روش تولید اسانس های گیاهی می توان گفت که اغلب اسانس ها مانند نعناع فلفی، درخت چای، نعناع هندی و اسطوخودوس به وسیله تقطیر تولید می شوند. مواد خام گیاهان معمولا در بخش های چوب، پوست، ریشه، دانه و گل آن ها وجود دارد، زمانی که داخل یک دستگاه تقطیر روی آب قرار می گیرد، به مرور آب گرم شده و بخار و ترکیبات گیاهان را تبخیر کرده و بخارها به مایع تبدیل شده و در یک ظرف قرار می گیرند.

اما با این وجود یک سری روش های دیگری برای اسانس گیری اسانس های مختلف گیاهی وجود دارد که عبارتند از:

• استخراج روغن های فرار با آنزیم، تجزیه ای و گازها
• تقطیر آب، بخار آب، تجزیه ای و بخار مستقیم
• فشار
• تیغ زدن
• استفاده از حلال
• بادی یا هوایی
• فلوریج ترکیب چوبی

کاربرد اسانس های گیاهی

اسانس های گیاهی و طعم دهنده های شبه طبیعی از آن جایی که از مزیت زیادی برخوردارند و ضرر و زیان خاصی ندارند در جنبه های مختلف به کار می رود. از بیشترین کاربرد اسانس های گیاهی می توان به تولید صابون، عطر، لوازم آرایش و محصولات پوستی اشاره کرد.
همین طور با توجه به مزایای این اسانس ها از آن ها در داروسازی و تولید محصولات آرایشی و بهداشتی مانند انواع پماد و کرم نیز استفاده می کنند.
اسانس ها همان طور که می دانید معطر هستند و با توجه به طعمی که گیاهان مختلف به آن ها می دهند در صنایع مختلف معطر استفاده می شوند به عنوان مثال از طعم دهنده های طبیعی در تولید نوشیدنی، آدامس و شکلات ها استفاده می کنند. از طرفی اگر به خمیر دندان ها و محصولات مرتبط با بهداشت دهان و دندان توجه کرده باشید، رایحه های مختلف را مشاهده می کنید که با توجه به اسانس های طبیعی ترکیب می شوند.
از دیگر کاربردهای اسانس طبیعی می توان در رایحه درمانی استفاده کرد که به منظور بهبود شرایط روحی و کاهش میزان استرس در افراد به کار می رود و در ماساژ درمانی نیز از اسانس های طبیعی و گیاهی به منظور ایجاد بوی خوش در فضا استفاده می کنند.

نحوه نگهداری از اسانس های گیاهی

برای این که از اسانس های گیاهی بتوان بیشترین بهره را برد، برای نگهداری و استفاده از آن ها باید به یک سری موارد توجه کرد که عبارتند از:

1. گرما روی کیفیت اسانس ها تاثیر داشته و مدت زمان ماندگاری و تاثیرگذاری آن ها را به مرور کم می کند، به همین دلیل بهترین محل برای نگهداری اسانس ها در محل خنک و یا یخچال است.
2. اسانس های گیاهی را در فضاهای مرطوب مانند حمام نگهداری نکنید، چرا که به مرور رطوبت کیفیت آن ها را کاهش می دهد.
3. اسانس ها تا حد زیادی باید دور از نور خورشید باشند، همین طور در ظرف های شیشه ای نگهداری شوند، چرا که اسانس ها با پلاستیک ها واکنش می دهند و خراب می شوند.
4. اگر می خواهید یک اسانس گیاهی بخرید حتما توجه کنید در ظروف شیشه ای بسته بندی شده باشد.
5. اسانس هایی که حاوی مرکبات هستند با توجه ترکیباتی که دارند، بیشتر از دیگر اسانس ها اکسید و خراب می شوند.
6. از تماس کودکان با اسانس های گیاهی خودداری کنید، چرا که مصرف آن ها آسیب زیادی به سیستم گوارش می زند.
7. اسانس های گیاهی می توانند با مواد آتش زا ترکیب شده و شعله ور شوند، به همین دلیل آن ها را در نزدیکی آتش و حرارت قرار ندهید.
8. ترکیبات اسانس ها در معرض نور خورشید تجزیه می شوند، بنابراین نباید زیر نور آفتاب قرار بگیرند.
9. کیفیت اسانس های طبیعی به روش تولید، محل تهیه و عرضه کننده بستگی دارد، بهتر است برای خرید آن از مجموعه های تخصصی بهره بگیرید.

عصاره گیاه با اسانس چه فرقی دارد؟

یکی از اشتباهاتی که بیشتر افراد انجام می دهند این است که فکر می کنند عصاره گیاهان با اسانس آن ها یکی است. در صورتی که این دو باهم دیگر تفاوت هایی دارند.
اسانس و عصاره هر دوی آن ها از گیاهان تولید می شوند، اما از نظر روش های جداسازی و استفاده با هم دیگر فرق می کنند. اسانس ها عموما با استفاده از تقطیر با بخار آب از گیاه به دست می آید در صورتی که عصاره ها با کمک حلال تولید می شوند. اسانس ها زمانی که در مجاورت هوا قرار بگیرند تبخیر شده اما عصاره ها در شرایط عادی و دمای اتاق تغییری نمی کنند.
همین طور از تفاوت دیگر بین این دو می توان به این نکته اشاره کرد که اسانس ها روغن هستند در صورتی که عصاره ها می توانند روغن، آب، الکی و ... باشند و در صورتی که حلال آن ها حذف شود، عصاره خشک شده اما اسانس همیشه ماهیت مایع دارد.