رله ضربه ای و رله استپی

رله ضربه ای و رله استپی

 عملکرد رله های الکترومکانیکی تقریبا شبیه به کنتاکتورها می‌باشد به این شکل که با وصل نمودن آن ها به  منبع تغذیه تعدادی پلاتین در داخل آن‌ها تغییر وضعیت می‌دهد و با قطع شدن منبع تغذیه پلاتین‌ها به حالت اولیه باز می گردند.‌ برای ثابت نگه داشتن این رله‌ها شبیه کنتاکتورها نیاز به یک اهرم یا تیغه نگهدارنده است که بعد از استارت کردن رله در حالت اولیه باقی بماند تا زمانی که رله استپ  کرده و متوقف شود. معمولا برای ساده تر کردن فعل و انفعال رله فرمان و جمع و جور کردن  وضعیت رله هایی با عنوان رله ضربه ای یا استپ رله طراحی و به کار گرفته می‌شود. 

رله ضربه ای چیست و چگونه عمل می کند؟

رله‌های ضربه ای یا استپ رله طوری طراحی شده اند که با هر بار تحریک و فعال شدن وضعیت شان تغییر کرده و در آن حالت باقی می‌ماند یعنی فقط  به یک شستی استارت برای فعال شدن نیاز دارند.

در ساختار آن ها تیغه نگهدارنده و شستی یا اهرم عمل کننده استپ  نیاز نیست یعنی با هر فشار دادن و ضربه زدن به شستی  و اهرم عمل کننده استارت،  یک تغییر وضعیت ایجاد می شود و با فشار دوم و متولی تغییر وضعیت بعدی حادث می‌شود. یعنی با اولین فشار شستی استارت روشن می شود و با فشار دوم خاموش می گردد.

در کل این نوع رله طوری طراحی شده است که با هر بار تغییر، پلاتین آن یک بار تغییر وضعیت می‌دهد و اگر منبع تغذیه قطع شود پلاتین روی همان حالت باقی می‌ماند.

رله ضربه ای نوعی رله حافظه دار است به این معنی که حالت قبلی رله یعنی باز یا بسته بودن تیغه آن در حالت جدید تاثیر می‌گذارد و با توجه به شرایط موجود اقدام به باز و بسته کردن تیغه می‌کند.

رله ضربه ای و استپی چه کاربردی دارد؟

از رله ضربه ای می‌توان برای راه پله ها و فضاهایی  استفاده نمود که باید چندین بار به تناوب به منبع انرژی وصل و قطع شوند. به طور معمول این نوع رله با برق 220 ولت کار می‌کنند و در داخل آن ها یک طرف بویین به یک طرف کنتاکت متصل شده است در این حالت تعداد کنتاکت های خروجی 3 عدد می باشد. در رله ضربه‌ای برای فعال شدن رله ضربه‌ای  به مدار شاسی استارت زده می‌شود تا رله فعال شده وارد مدار گردد.

 عملکرد این نوع رله به این شکل است که با فعال شدن و اتصال برق با بویین آن، کنتاکت آن وصل می‌شود و با قطع شدن منبع انرژی و ولتاژ ورودی به بویین باز هم کنتاکت آن وصل باقی می‌ماند و در وصل شدن مجدد ولتاژ به بویین، کنتاکت آن غیر فعال می‌شود.‌ همچنین از این نوع رله می‌توان برای مدار فرمان قطع و وصل یک موتور توسط شاسی استفاده نمود.

ساختار داخلی رله حرکتی و رله استپ

بخش عمده یک رله معمولا قسمت سیم پیچ آن است که برای فعال و غیر فعال کردن مدار در قسمت مدار فرمان جا نمایی می‌گردد.

 رله ضربه ای از یک بویین با هسته آهنی تشکیل می شود که یک اهرم  برای ایجاد فعل و انفعال در بالای آن قرار دارد. در این ساختار وقتی که منبع تغذیه به بویین وصل می‌شود، اهرم به طرف هسته کشیده شده و آن را فعال می کند.

تفاوت رله ضربه‌ای با کنتاکتور

عملکرد رله ضربه‌ای تقریبا شبیه به عملکرد کنتاکتور می‌باشد. با این تفاوت که در کنتاکتور با فشردن و تحریک شستی لحظه‌ای کنتاکتور فعال می‌شود و با رها شدن شستی، کنتاکتور غیر فعال شده و به وضعیت اولیه خود باز می‌گردد.

 برای فعال کردن این عملکرد در کنتاکتور از تیغه موازی با بویین کنتاکتور استفاده می‌شود. اما در رله ضربه ای این شرایط وجود ندارد و با فشردن شستی لحظه ای فعال شده تغییر وضعیت می‌دهند و با رها کردن شستی دیگر به حالت قبل باز نمی‌گردند مگر آنکه به شستی دوباره ضربه وارد شود.

سخن پایانی

رله ضربه ای و رله استپی نوع رله است که با برق 220 ولت کار می‌کند. ساختار این نوع رله به شکلی است که برای فعال کردن آن باید ضربه ای به شستی آن برای فعال شده وارد شود تا پلاتین های داخل آن فعال شود.

منتهی باید توجه داشت که با تمام شدن فعل و انفعالات پلاتین ها به جای اول خود باز نمی‌گردند مگر دوباره به شستی ضربه وارد شود و پس از وصل شدن جریان منبع انرژی دوباره پلاتین ها سر جای اول خود قرار می‌گیرند.

از این نوع رله برای سیستم ها و شبکه های روشنایی استفاده می‌شود که باید به تناوب چندبار روشن و خاموش شوند.